Auteur: Louis Couperus
Titel: Noodlot
Uitgave: Uitgeverij L.J. Veen 1990, eerste druk 1890.
Aantal pagina's: 140
Genre: Psychologische roman
Samenvatting:
Het verhaal gaat over Frank Westhove, Bertie(Robert van Maeren), Eve Rhodes en Sir Archibald. Frank ontmoette Bertie op straat voor zijn huis White-Rose. Bertie vroeg aan Frank of hij hem kon helpen. Bertie en Frank hadden vroeger samen in Delft gestudeerd, en Frank herinnerde zich meteen de Bertie van vroeger. Frank besloot in zijn goedheid zijn vriend Bertie in huis te nemen.
Na een paar maanden woonde Bertie nog steeds bij hem. Frank genoot van Bertie's aanwezigheid, want Frank had Bertie, 'gekleed als een dandy, zijn Engelsch lispelend met een gemaakt accent', voorgesteld in Franks club en vond het grappig dat Bertie zo goed de schijn op kon houden. (Franks vrienden wisten allemaal van niets) Na een jaar begon Frank te twijfelen, hij was dan wel een vermogend jongmensch, maar niet vermogend genoeg voor twee. Bertie voelde dit aankomen en stelde voor naar Noorwegen te gaan.In Noorwegen ontmoeten zij Eve en Sir Archibald. De tweede dag gingen Frank Eve en Sir Archibald een tocht naar Moldehöi maken, Bertie ging niet mee, want hij hield er niet van om als het regent buiten te zijn. Op de berg zagen zij een hele treurige zonsondergang, en Eve dacht daarbij aan haar moeder. Frank kraste Eve Rhodes heel netjes in de deur van een hut en zijn eigen naam heel vluchtig. Frank en Eve werden die dag verliefd op elkaar. Na de tweede dag gingen Eve en Sir Archibald ergens anders naartoe dan Bertie en Frank.Toen Bertie en Frank weer een tijdje terug waren hadden Frank en Eve besloten te trouwen. Bertie zag dit als een bedreiging, hij was bang dat hij Frank kwijt zou raken en wilde daarom het liefst dat hij Eve en Frank kon scheiden. Bertie en Eve gingen met elkaar om als broer en zus. Tijdens een van vele broer en zus gesprekken begon Bertie over het onderwerp "zul je wel gelukkig zijn", dit wekt bij Eve echter het idee dat er iets aan de hand is met Frank. Toen Eve en Frank net een bezoek gebracht hadden aan het Lyceum en naar buiten liepen sprak een vrouw (een meisje dat Frank van vroeger kende) Frank aan. Bertie had de vrouw net daarvoor nog Frank aangewezen. Deze vrouw had echter niet gezien dat Eve aan Franks arm liep. Het was in die tijd onfatsoenlijk een vriend aan te spreken, die met een dame liep. Door deze gebeurtenis kreeg Eve nog meer argwaan, zelfs nog nadat Frank haar had uitgelegd dat die vrouw niets voor hem betekende.Door nog wat gesprekken met Bertie, die alleen maar voor meer onzekerheid zorgde (die Bertie ook hiermee bedoelt had), besloot Eve om met Frank over haar wantrouwen te praten. Dit gesprek liep echter uit op een ruzie, en een scheiding volgde. Na een maand kreeg Frank spijt en besloot haar een brief te schrijven. Hij vertelde dit aan Bertie. Bertie werd helemaal gek, het lot had net ervoor gezorgd dat Eve en Frank uit elkaar gingen en nu kon een brief hem dat weer ontnemen. Hij besloot naar de lakei van de Rhodes te gaan, hij kende die lakei uit zijn ellende jaren in Amerika. De lakei wilde tegen betaling wel de brieven achterhouden.Nadat Frank na een aantal weken nog geen reactie had gekregen op zijn brieven, hij had inmiddels nog een brief aan Eve en een brief aan Sir Archibald gestuurd, had hij een gesprek met Bertie. Hierin trok hij de conclusie dat de brieven misschien niet waren aangekomen, maar Bertie gaf als tegenargument dat er dan altijd nog twee van de drie brieven aangekomen zouden zijn. Frank was ook vast besloten naar Eve toe te gaan, maar Bertie, vrezende voor wat er dan zou gebeuren, wist hem van dit besluit af te helpen. Bertie stelde voor te gaan reizen.Na twee jaar reizen waren Bertie en Frank weer in Europa terug gekomen, ze vermeden Engeland. Ze hadden een aantal kamers in Scheveningen gehuurd, met uitzicht op zee. Het lot wilde dat Frank Eve daar zou ontmoeten, dit gebeurde ook. Eve nodigde Frank uit om iets te drinken in haar hotelkamer. Ze waren direct weer verliefd op elkaar. Eve vertelde aan Frank dat zij en haar vader erachter gekomen waren dat hun lakei brieven van Frank aan hen had achtergehouden. Welk belang de lakei daarbij had wisten ze toen niet, maar Eve en Frank kwamen toen tot de conclusie dat Bertie erachter zat. Frank ging naar Bertie om te vragen of dat juist was. Bertie antwoordde bevestigend en nadat Bertie had uitgelegd waarom hij dit had gedaan was Frank zo driftig, dat hij Bertie dood sloeg. Toen kwam Eve binnen.Frank had zichzelf aangegeven en zat een gevangenisstraf van twee jaar uit. Eve bleef van hem houden. Toen Frank vrijkwam kreeg hij een baantje en een klein kamer boven een garage aan geboden. Frank en Eve zouden weer trouwen. Ze zagen elkaar elke zondag, de eerste weken keken ze naar deze zondagen uit, maar na een tijdje hoopten ze op het overslaan van de zondag. Op zo een zondag had Frank Eve haar hand terug willen geven, omdat hij wilde dat zij weer gelukkig zou worden, maar Eve accepteerde dat niet. Frank droeg al een paar dagen gif op zak, want hij wilde zelfmoord plegen, maar had hiermee gewacht tot Eve haar hand terug zou nemen. Toen Eve Frank omhelsde voelde zij het flesje met gif en gooide het achter de divan. Na een gesprek zagen Frank en Eve in dat zij samen in deze wereld niet gelukkig zouden worden. Eve pakte het flesje met gif, en zag tot haar verbazing dat het niet gebroken was. Snel dronk zij de helft eruit en gaf Frank de andere helft. Buiten begon het te onweren, ze waren dood. Sir Archibald kwam net binnen.
Verwachtingen:
Voor het vak Engels, en simpelweg voor mijn eigen vermaak, heb ik enkele werken van Oscar Wilde gelezen waaronder een toneelstuk en een roman. Terwijl ik informatie over Oscar Wilde zocht zag ik dat hij Couperus prijsde voor Noodlot. Blijkbaar viel het boek dus bij hem in de smaak. Aangezien ik erg genoten had van de vlotte manier van schrijven van Oscar Wilde, was ik erg benieuwd naar Noodlot. De titel viel niet heel erg bij mij in de smaak, het deed mij denken aan tal van drama en van typisch romantische gedachten.
Motieven en thema's:
Motieven:
Noodlot: Iedereen wordt geteisterd door het noodlot, niemand kan er door gelukkig zijn. 'Zwaar gevoelde hij de noodlottigheid van het leven, en de onrechtvaardigheid der levensaaneenschakelingen en hij zag in, dat hij zijn eigen ongeluk had opgeroepen door slechts een enkel woord.'
Vervreemding: Frank en Bertie die uit elkaar gegroeid zijn. Bertie die Frank en Eve uit elkaar drijft. Er ontstaan tal van kloven tussen de personages. Kloven die door het noodlot slechts verder groeien, maar wel helen zullen, met fatale gevolgen.
Thema:
Het noodlot stuurt de wereld, volgens Couperus, en meestal zorgt dit niet voor een goed einde, noch voor geluk. Het leven is triest en dramatisch.
Beoordeling:
Schrijfstijl:
Louis Couperus herinnert mij ook hier aan de Engelse schrijver Oscar Wilde. Oscar Wilde schreef in The Picture Of Dorian Grey over tal van smerige zaken, hoeren; overmatig drank en drugsgebruik en moorden. Toch schrijft hij over deze zware stof met een zekere elegantie en luchtigheid. Ook Couperus weet dit goed te doen. Ook al schrijft over dramatische taferelen en het noodlottige leven, toch is zijn schrijfstijl ietwat elegant. Ter illustratie is hier een citaat (pag 130): "God, neen, zij toch niet... Ze was zoo bang... En ze had hem toch zoo lief, ze aanbad hem en spoedig zoû ze zijn vrouw zijn! Maar ze was wel bang..."
Vertelperspectief:
Iets wat mij opviel was dat alles met enorm detail beschreven was, van een glimlach tot een blik, van de manier waarop iemand iets zegt tot de manier waarop iemand zwijgt. De alwetende verteller geeft alle informatie die nodig is om één geheel beeld te krijgen. Soms krijgen we zelfs inzicht in de gedachten van de personages.
Tijd:
Het mooie aan dit verhaal en aan het verhaal van Oscar Wilde, is dat de verhalen redelijk tijdloos zijn. Ze zouden enorm gemakkelijk translatie kunnen ondergaan naar een wat modernere setting. Wat misschien niet in de smaak zou vallen in onzer tijd is de sterke aanhang naar het determinisme. Vandaag de dag hangt men dikwijls de idee van de vrije wil aan. Het idee van de noodlotsgedachte is dus misschien wel enigszins tijdsgebonden, of slechts voor een specifieke groep van de populatie.
Eindoordeel:
Ik heb redelijk genoten van Noodlot. Dit kwam echter niet omdat het verhaal mij zo zeer boeide. Wat mij het meest heeft aangetrokken is de parallellen die ik kon trekken met andere werken. Als de schrijfstijl wat zwaarmoediger was geweest had ik waarschijnlijk opgegeven. Ik denk niet dat ik nogmaals wat van de heer Couperus lezen zal, maar ik ben blij dat ook hij een plaats gevonden heeft op mijn lijst.
Bronnen:
- dbnl.org
- http://www.studentsonly.nl/uittreksels voor de samenvatting
- The Picture of Dorian Gray en The Importance Of Being Earnest - Oscar Wilde.
